ULUSLAR – BATIDA VE OSMANLI SARAYINDA BAROK MÜZİK
İstanbul Barok ve La Cetra D'Orfeo, Barok dünyanın genişliği içindeki Barok müzikleri ve danslarını kucaklıyor. Barok dönemin üslup modası çok zengin olmakla beraber ülkelere/uluslara göre farklılıklar gösterir. Programımız bu zengin çeşitliliği yansıtmak üzere kurgulanmıştır.
Sanatın tarihi sürecinde Barok çağ gibi, döneminin tüm ülkelerinde, aşk ve neşe arayışlarıyla dolu düşüncelerin hükmettiği ve ölümün düşünülmek istenmediği bir dönem görülmedi. Sanatın bütün dallarında olmak üzere, mimari, plastik sanatlar, müzik, giyim, makyaj hatta bahçeye ve mutfağa kadar giren bu şatafatlı ve aşırı süslü yaşam biçiminin etkilediği uzun bir moda dönemini insanlık bir daha yaşamadı.
Bunlar Fransız krallarının yaşadığı Versay'da olduğu gibi diğer Avrupa kral ve elektörlerinin sarayları, Rus Çarlığı, Venedik Doçları ve Osmanlı İmparatorluğu Sultanlarının Topkapı Sarayı ortamındaki benzer yaşamların sürdürüldüğü, savaşların ve yoksulluğun uzak tutulduğu saraylar, şatolar, konaklar ve yalılardır.
Buralara saray müzisyenleri başka bir ülkeden de gelebiliyordu. Haremin içinde bu daha da doğal ve renkli olmalıdır. Farklı coğrafyalardan getirtilen cariyelerin Barok müzik ve dans iletişimi sağladıkları minyatürlerden kolaylıkla algılanıyor.
Barok dönemde müziklerin pek çoğunda konular olsun, dans ritmi olsun çalgıların seçimi olsun; müzikle çaldığında dinleyiciler çeşitli ülkeleri dolaşır gibi etkilenilirdi. (Polonez, "gigue", semaî, osmin, sultan, allemande, sicilienne vb.)
Programımızı oluştururken, İtalya, İspanya, Fransa ve Osmanlı gibi dönemin önde gelen ülkelerinin özgün müzik ve danslarının kökeni sayılabilecek müziklere yer verdik. Ayrıca tüm otantik çalgılarla beraber Osmanlı kemanı ve Sinekeman (viola d'amore) gibi bazı özgün çalgılar ile izleyiciye özgün barok ses tınılarını sunmak amaçlanmıştır.
Özel olarak yaptırılmış dönem kostümlerinin yanı sıra danslar için dönemin tablo ve resimlerinden yapılandırılan vücut dili ve adımlar müziğin ritmiyle yönlendirilmiş olup performansımızın özgünlüğüdür.
Topluluklar
İstanbul Barok
La Cetra D'Orfeo
Sanat yönetmenleri
Michel Keustermans ve Leyla Pınar Tansever
Koreografi ve Kostümler
Lieven Baert
Işık tasarımı
Ali Pınar
La Cetra D'Orfeo
Michel Keustermans, Müzik yönetimi ve blokflütler
Laura Pok, Blokflüt ve viyola da Gamba
Brian Fenney, Viyola da Gamba
Hannelore Devaere, Arp
Philippe Malfeyt, Teorba, Barok gitar ve ud
İstanbul Barok
Leyla Pınar Tansever, Klavsen
Kaan Buldular, Kontratenor
Alise Juska, Barok keman ve viyola d'amore
İmge Tilif, Barok keman
Bülent Küçük, Barok viyola
Amedeo Grazia, Barok viyola
Ceren Akçalı, Kontrabas
Nermin Kaygusuz, Kemençe
Tolga Ünaldı, Ney, fujara ve vurmalı çalgılar
PROGRAM
İtalya
Anonim 14.yy – Saltarello
Dimitri Kantemiroğlu (Dimitrie Cantemir 1673-1723) – Buselik 263
Dario Castello (1590-1658) – Sonata Quarta
Fransa
Josquin Desprez (1450/55-1521) & Tielmann Susato (1510/15-1570) – Pavane "Mille Regretz"
François Couperin (1668-1733) – Les Nations süitinden La Françoise ve L'Imperiale
Marin Marais (1656-1728) – Un Gout Etranger süitinden Tatar Marşı
İngiltere
Thomas Simpson (1582-?1628) – Almande – Volte – Courante
Anthony Holborne (1545-1602) – Gaillarde – The Honie Suckle – The Night Watch
Henry Purcell (1659-1695) – Rondeau Hornpipe
Henry Purcell – If Love's Sarabande
İspanya
Diego Ortiz (1510-1570) – Ricercar
Diego Ortiz – Ricercar
Lucas Luis de Ribayas (1626-?) Marionas – Espagnoletas – Xacaras
Anonim – La Folia
Belçika
Philippo van Wichel (1614-1675) – Ciacogna
Latin Amerika
Anonim derleyen Martinez Compañon (1737-1797) – Tonada
Anonim derleyen Martinez Compañon – Cachua al nascimiento
Anonim (c. 1490) derleyen Rodrigo Martinez
Türkiye
Ali Ufkî (Wojciech Bobowski 1610-1675) – Der Makâm-ı Mezbur "Ey Olur Melül ü Garib"
Hafız Post (1630-1694) – Peşrev, "Der Makâm-ı Sipihr Uşûleş Fer'i Muhammes"
İtalya
Claudio Monteverdi (1567-1643) – La Mia Turca
Fransa
Jean-Baptiste de Lully (1632-1687) – Türklerin Seremonisi için Marş
Jean-Philippe Rameau (1683-1764) – Danse Les Indes Galantes - Le Turc généreux
André Campra (1660-1744) – Bostancı Marşı L'Europe galante
LA CETRA D'ORFEO
Michel Keustermans tarafından kurulan La Cetra d'Orfeo (Orfeo'nun Liri) 11.yy'dan 18. yy'a kadar ait olan müzikleri yorumlayan bir eski müzik topluluğudur. Grubun özelliği hem programlarının içerdiği repertuar hem de bunları herkes için dinlenebilir şekilde canlı ve heyecanlı bir şekilde sunmalarıdır.
Topluluk Belçika'daki Fransız toplumunun resmi kültürel aktörlerinden biri olarak tanınmaktadır. 11. yy ile 18.yy arasındaki dönemlerin yorumları üzerine uzman, şarkıcı, çalgıcı, aktör, dansçı, kuklacı ve hokkabazları içeren sadık sanatçılardan oluşmaktadır. Özellikle eklektik programlarını mütemadiyen yenilemelerinden dolayı, Belçika, Fransa, İtalya, İngiltere, Almanya Lüksemburg, İspanya, Avusturya, Türkiye, Hindistan, Kuzey ve Güney Amerika'daki festivallerden sıklıkla davet almaktadırlar. Topluluk, pek çok konçerto ile J.S. Bach kantatları ve sonatlarını içeren geleneksel programlardan başka Arenberg Prensesi ile Arşidük Albert ile Isabella'nın Sarayı'ndan Müzikler gibi temalı konserlerinde pek çok disiplini bir araya getirerek birbirinden değişik temalara odaklanmaktadır.
Bunlar arasında Enfer et Paradis (Cennet ile Cehennem), şiir, müzik, resim ve modern dansı harmanlamaktadır; Il Ballo della Folia (Folia Balosu), Lieven Baert'ın koreografisiyle çılgınlığı ve ismini taşıyan la folia adlı eski dansı anlatmaktadır; La Sirène et L'Epervier (Sirene ve Atmaca) büyülü bir müzikal hikaye ile gölge tiyatrosunu birleştirmektedir. Lavender's Blue (Lavantanın Hüznü) şiirsel kuklacı Caerlynn ile canlandırılan 16. yy baladlarındaki Fransız ve İngiliz sokak şarkılarını sunar. Chi passa per la Strada (Sokaktan Geçenler) dansçılar, aktörler, hokkabazlar ve şarkıcıları içeren, 16. yy'da bir İtalyan sokağını sahneye taşıyan teatral bir eğlencedir. La Clef du Caveau (Mahzenin Anahtarı), aktör Daniel Nicodème'in katılımıyla içki şarkıları ve türevlerinden oluşan komik bir potpuridir. La Cigale (Ağustos Böceği), Bruno Georis tarafından yaratılan, Jean de la Fontaine'in merkezde olduğu şiirsel bir özel gösteridir; De Bouche à L'Oreille (Ağızdan Kulağa) ve Pabuji, aktör ve yönetmen François Van Eeckhaute'un katılımıyla gerçekleşen, ilki bir yemeğin ikincisi bir Hint öyküsünün etrafında dönen renkli bir gösterilerdir; Caroline Weynants gibi solistler ve koro ile sürekli olarak seslendirilen J.S.Bach, G.P. Telemann, A.Vivaldi and J.Haydn eserleri düzenli olarak icra edilmektedir; Ay Amor! (Oh Aşk!) Marie de Roy, Lieven Baert ve iki İspanyol dansçı ile 2011 yılında yaratıldı, keza Bruno Georis ile yapılan Perceval (Parzifal) adlı 'happening-gösterisi' Orta Çağ müzikleri ve illüstrasyonları karikatür sanatçılarının çizimleri ile canlı bir performans şeklinde gerçekleştirilmiştir.
Bugüne kadar 9 adet CD çıkaran topluluk son olarak 2012 yılında kontratenor Dominique Corbiau'nun solist olduğu yeni bir Scarlatti CD'si çıkaran La Cetra D'Orfeo'yu Communauté Française Kültür Genel Müdürülüğü, Brabant Wallon Vilayeti, Wallonie Bölgesi ve Braine-le-Château Belediyesi tarafından desteklenmektedir.
İSTANBUL BAROK
İstanbul Barok, projeye göre 3 solistten 15 soliste kadar genişleyebilen bir barok müzik topluluğudur. Barok dönemin kendine has üslubunu otantik çalgılarla icra etmektedir. Repertuarında oda müziği, konçertolar, korolu yapıtlar ile barok operalar mevcuttur. İstanbul Barok 1975 yılında keman, flüt ve klavsen üçlüsü olarak – uluslararası barok müzik ortamında Türkiye'yi temsil eden – klavsenci Leyla Pınar tarafından kuruldu. Sanatçı 1995'te oluşumu genişletip gezgin bir ensemble-opera-bale topluluğu haline getirdi. Böylelikle İstanbul Barok 20 yılda yurt içinde ve yurt dışında değişik tarihi mekanların yanı sıra modern sahnelerde belirli bir süreklilikle 7 barok opera, pek çok korolu kantat ve oda müziği eserinin yanı sıra 1 dans tiyatrosu sahneleyip pek çok konser vermiştir.
Topluluk, yurt içinde Cemal Reşit Rey Konser Salonu, Caddebostan Kültür Merkezi, Fulya Sanat, Dolmabahçe Sarayı, Yıldız Sarayı Tiyatrosu, Aya İrini, Tophane-i Amire, Nakilbent Sarnıcı, Süreyya Operası, İtalyan Kültür Merkezi, Avusturya Kültür Ofisi, Fransız Sarayı, Sen Michel Tiyatrosu, Sen Antuan ve Sen Espri'de pek çok defa sahne alarak İstanbul müzik ortamının belirleyici aktörlerinden biri olmuş ve kendi kitlesini yaratmıştır. Ayrıca Ankara, Manisa-Sard Harabeleri, Antalya, Mersin, Antakya ve Mardin´e turneler düzenlemiştir. İstanbul Barok, yurt dışında ise Mağosa-Otello Kalesi, Girne-Bella Pais Manastırı, Amsterdam-Old Huis (2 kez), Brüksel (4 kez), Lüksemburg (2 kez) ve Namur'de sahne almıştır. Bundan başka 1997´de Avrupa´nın en önemli barok müzik festivallerinden biri olan Brüksel-Printemps Baroque du Sablon Festivali´nde A.Campra'nın L'Europe Galante adlı operasını 3oo sene sonra ilk defa sahnelemiştir. Son olarak Brüksel Güzel Sanatlar Sarayı BOZAR'da sahneye çıkan topluluk geçmişinden bu yana sergilediği performansla barok müziğin dünyadaki devleriyle birlikte anılmış, yerli ve yabancı basından övgü ve takdir toplayan eleştiriler almıştır. Topluluk bir de Ankara Devlet Opera ve Balesi ile Türk operasındaki ilk Handel prodüksiyonu olan Deidamia'yı sahnelemiştir.
İstanbul Barok bu projelerde Paul Dombrecht, Robert Kohnen gibi dünyaca ünlü barok müzik virtüözlerinin yanı sıra Ayhan Baran, Burak Bilgili, Bengi Mayone, Pervin Çakar ve Ezgi Saydam gibi önemli solistlerle çalışmıştır. Ayrıca nitelikli koreografilere imza atan Geyvan MacMillen ve Tuğçe Tuna gibi koreograflarla ortak projeler üretmiştir. İstanbul Barok´un öncelikli amacı–sahip olduğu üslup bilinci ile–uluslararası alanda söz sahibi olmaktır. İstanbul Barok´un diğer bir amacı barok dönemde Osmanlı/Türkler ya da Anadolu'dan çıkmış mitolojik öyküler üzerine bestelenmiş bütün oda müziği ve opera repertuarını sahiplenmektir. Bunların büyük bir kısmı halen Avrupa´daki müzik kütüphanelerinin tozlu raflarında keşfedilmeyi beklemektedir. İstanbul Barok´un bir diğer amacı da müzik kurumlarımıza alternatif oluşturmaktır. Bu düsturu konserlerinde seçtiği mekanlar, repertuar, konser formatı ve bünyesindeki lejyoner sanatçılar ile opera sahnelemelerinde yansıttığı farklı reji ve tasarım anlayışıyla ortaya koymaktadır. Topluluk bütün bu çalışmalarının yanı sıra 20 yıldan bu yana her sene Uluslar arası İstanbul Barok Festivali'ni düzenlemektedir.
