Teknik bilgisi edinmemiş, şarkı söylemeye yeni başlamış kişiler gırtlaklarını gereğinden fazla zorlayarak çeşitli sorunlarla karşılaşabilir. Amatör şarkıcılar hatalı teknikler geliştirirler ya da sesine uygun olmayan repertuarları vardır. Bütün bunlar kalıcı ses bozukluklarına yol açar.
Karın kaslarını -diyafram- bilinçsizce kullanmak ses sorunlarına yol açacaktır. Unutmayın ki ses organı sadece gırtlak değildir.
Postür ayakta dengeli bir vücut simetriğine denir. Yanlış postür gırtlağı ve diyaframı zorlamak için yeterli bir sebeptir. Yatarak, oturarak, kol kaslarını gererek, başı dimdik tutarak ya da kasılarak şarkı söylemek hem çok zor hem de yanlıştır.
Zamansız şan dersleri almak ya da almadan şarkı söylemek çok tehlikelidir. Buluğ döneminde ses tam oturmamışken alınan şan dersi sese umulduğundan çok zarar verir.
Herkesin beğendiği ve örnek almak istediği ses sanatçıları muhakkak vardır. Sesinizi başkasına benzetmeye çalışmayın. Ses bozukluğunun bir nedeni de budur.
Akustiği bozuk salonlar, müzik amacıyla inşa edilmemiş yapılar ses sanatçılarının bir numaralı düşmanıdır. Eğer bu tarz yerlerde performans sergileyecekseniz ses monitörleri kullanmanızı şiddetle tavsiye ederim. Bu monitörler sesi şarkıcıya geri yansıtıp akustik geri dönüşü sağlar.
Sahne korkusu geçici ses bozukluklarına (ses kısılması, titremesi vb) sebep olabilir. Bu biraz güven, biraz deneyim ve eğitimle başa çıkılabilecek bir sorundur.
Belki sevdiğiniz tarzda şarkılar söylemek istemeniz çok doğal. Hatta bunu yapmamak hayal kırıklığı doğurabilir. Ama seslerin sınıflandırılması ilerde yaşayacağınız daha büyük hayal kırıklıklarını engeller.
Çalışma ya da eğitim programlarınızı çok sık ve yorucu olmayacak şekilde ayarlayın. Bu hem fiziksel dayanıklılığınıza darbe vurur hem de sesinizde sanıldığının aksine olumsuzluklar yaşamanıza sebebiyet verir.
Ses yeterliliğiniz ve sesinizi korumayı öğrenmeniz eğitim sürecinizle doğru orantılıdır. Kısa süreli bir eğitim her zaman için yetersizdir.
Konser ya da eğitim gibi performanslar anında sesinizi korumanız yeterli değildir. Sesinizi yoğun bir şekilde kullandıktan sonra bir dinlendirme sürecine sokmanız gereklidir. Bu süreç içerisinde aşırı sıcak veya soğuk ortamlardan, gürültülü ortamlardan, sigara dumanından ve tozlu ortamlardan, yüksek sesle konuşmaktan ve alkolden kaçınmalısınız.
Lombard etkisi gürültülü ortamlarda sesin yüksek olarak kullanılması eğilimidir. İyi bir eğitim almış olan şarkıcılar seslerini lombard etkisinden korumayı bilirler ve sesi için zararlı olacak düzeye çıkmazlar.
Konserlerden önce süt, dondurma, kahve, kuruyemiş gibi gıdalar almak boğazda tahriş, boğazı temizleme ihtiyacı ve salgılarda koyulaşma meydana getirir. Limon suyu salgıları incelttiği için yararlı olabilecektir. Fakat bunu da saf olarak içmeniz yine tahriş yapacaktır. Ilık suya ya da çok açık çayla beraber limon suyu içerseniz konser öncesi boğazınızı temizlemenizde yardımcı olacaktır.
Çalışma ortamları da son derece önemlidir. Nemsiz ve kuru ortamlar, toz , gürültü, bozuk akustik, aşırı sıcak ya da soğuk ortamlar ses bozukluklarına yol açar.
Şarkı söylerken sesimizi korumak için gösterdiğimiz özeni konuşma sesimize de göstermezsek ve sesimizi zorlarsak konuşma sesinin olduğu kadar şarkı söyleme sesinin de etkilenmesine yol açarız.
Sigara kullanımının sese verdiği zarar tartışılmaz boyutlardadır. Bu duman ses kanalı boyunca iltihaplanmalara ve ödeme yol açar. Ayrıca gırtlak kanserinin başlıca nedenlerindendir. Sigara kullanmayanlar için ise sigara dumanı bulunan ortamlardan kaçınması gerekir.
Alkol kullanımı damarlarda ve mukozada olumsuz değişikliklere yol açar ve vücudun su seviyesini düşürür. Uzmanların çoğu az miktarda alkol alımına bile kesinlikle karşı çıkmaktadır. Alkol alarak daha iyi söylediğini savunan kişiler vardır. Fakat bu tamamen müzik kulağının duyarsızlaşması sonucu varılan bir kanaattir.
Uyuşturucu kullanımı burun ve boğaz mukozalarında tahribata yol açar, damarlarda genişlemelere ve daralmalara sebebiyet verir. Ayrıca duyarlılığı düşürür ve ses kontrolünü azaltarak ses kaybına yol açar.
Bazı ilaçların kullanımı da seste bozulmalara yol açabilmektedir. Genellikle antihistaminik, antibiyotik ilaçlar boğazda kazınma, mukozada kuruluk ve kuru öksürüğe neden olurlar. Aspirin alımından sonra etkisi geçene kadar şarkı söylemek ya da sesi yormak çok sakıncalıdır. Ses tellerinde kanamaya yol açabilir. Bu tip ses bozukluklarına karşı alınacak en iyi çözüm ilaç kullanımının süreci bitinceye kadar performanstan kaçınmak olacaktır.
Gece geç saatlerde yemek yeme alışkanlığı mideye olduğu kadar boğazda tahrişe sebep olarak sese de zarar verecektir.
Havanın nem oranının düşük ya da yüksek oluşu geçici olarak ses bozukluklarına sebebiyet verebilir. Eğer bu esnada sesimizi zorlamazsak ortamdan çıktıktan kısa bir süre sonra bu durum düzelecektir.
Mevsim hastalıkları, yorgunluk, uykusuzluk, hormonlar ve vücudun su ihtiyacının karşılanmaması gibi faktörlerde ses üzerinde etkiye sahiplerdir.
Sesin yaşlanması her zaman yaşla doğru orantılı değildir. Fakat çoğu yaşlı insanın vücudundaki değişikliklere bağlı olarak seslerinde olumsuz değişimlerin olduğu saptanmıştır. Bunlar;
- Akciğer kapasitelerinin düşmesi
- Hormonların azalması
- Su metabolizmasının azalması
- Vücuttaki kıkırdakların kemikleşmesi
- Yumuşak doku hacimlerinin daralması
- Boyun dış kaslarının sertleşmesi
- Genel sağlık sorunlarına dayalı olarak fiziksel güçsüzlük
- Damarlarda kireçlenme ve daralma gibi rahatsızlıklar sonucunda gırtlağın az beslenmesi
- C vitamini metabolizmasının azalması sebebiyle mevsim hastalıklarına karşı daha az korunmalı olmak
olarak sıralanabilir.
Sahip olduğumuz ses hayatımızın her anında bize yardımcı olan bir olgudur. Ses bozuklukları ve hastalıklarının sebebi çok ama tedavisi azdır. Bu tip rahatsızlıklar psikolojik depresyonlara da sebep olmaktadır.
Sesinizi koruyun.
Sevgiler
