Baştan sona kadar hızlıca okunacak (anlamadığınız kısımları geçin). Sonra, tekrar ederek anlaşılır hale getireceksiniz.
Nota ve vuruş öğrenirken, ritm denilen, seslerin veya vuruşların düzenli aralıklarla, ardarda gelmesinden söz edildiğini hatırlatmamız gerekir. Saatin tik-takları bunun en güzel örneğidir. Bu ses, saniyede bir vurarak devam eder. Mekanik saatlerde, "tik" sesi vuruşun başında gelirken, "tak" sesi de saniyenin ortasında çıkar. Saniye göstergesi olan saatlerde, pil ile çalışıyorsa bu sesi duymayıp saniye ibresinin iki harekette bu saniyelik süreci geçirdiğini izleyebilirsiniz. (Saat vuruşundaki tik-tak seslerinin avantajını ikinci bölümde göreceğiz)
Bateride ana tempoyu veren unsur ayak pedalı olduğu için, bunu ayak tabanının pedalı yukarıdan aşağıya indirdiği andan tekrar yukarıdaki yerine geldiği zaman dilimi kadar süreçte yaptığını, yani tik sesiyle ayağın tabanının yere vuran hareketini, tak sesiyle de tekrar pedalın yukarı kalktığını düşünecek ve uygulamaya çalışacağız. (Klasik anlayışta pedal ile tempo vuruşu, ayak topuğunun yere basılı olarak durduğunu, ayağın ön kısmı tabir ettiğimiz uç kısmıyla taban hareketi yaptığını, bilekten hareket olduğunu varsayıyor ve şimdilik bu tip çalışmayı öneriyoruz). Özetle, saatin tik seslerinde ayakla tempo tutuyoruz.
Genelde, dinlediğimiz müzik parçaları bahsettiğimiz tarzda, tik-tak seslerini andıran tempodadır. Marşlar ve disko ritmi, verilebilecek en basit örneklerdir. Ancak, biz saatin tik-taklarının hızı olan, dakikada 60 vuruşluk olan bir tempodan bahsediyor ve "müzikte hız birimi tempo'dur" diyoruz. (Metronom isimli cihaz, saat gibi, tik-tak vuruşlarıyla bize tempo'ları hız dereceleriyle bildiren alettir) Zaten yeni başlayan biri olarak çok yavaş hızda çalışmanın gerektiğini hatırlatıyoruz. (Dakikada 60 vuruşlu bir tempo "yavaş tempo" kavramına girer) Şimdi bir saat sesi temposu yardımıyla ayak vuruşumuzu,
bir - ki - üç - dört - bir - ki - üç - dört
diye sayarak tempomuzu tutturmaya çalışalım. Epeyce bir miktar bir - ki - üç - dört şeklinde kendini tekrarlayan bir döngü kurun. (ayak vuruşlarıyla). Evet biraz durabilirsiniz. Şimdi tekrar başlayın, ama mutlaka bir - ki - üç - dört - diye her vuruşta saymaya, saatin düzeninde gitmeye devam edin.
Bu yaptığınız işin "notacası" aşağıdaki gibidir.
(Şu anda, dakikada 60 vuruş olan hızda yani yavaş tempoda çalışıyorsunuz.)
tik tik tik tik . . . .
Müzikte sesler nota işaretleriyle gösterilir. Çeşitli müzik programlarında farklılıklar olsa da, bateride sağ ayakla çalınan davul, porte denilen 5 paralel eşit uzunluktaki nota yazmaya yarayan çizgi grubunda, birinci aralığa işaretlenerek gösterilir. (örnekteki notalar kroskes = göbek davulu = bass drum = kick vuruşunu gösterir)
Örnekteki notaların herbiri temel vuruş olan "1/4 = bir dörtlük" nota değerindedir. ("Müzikte temel vuruş değeri bu vuruştur" varsayımıyla hareket edeceğiz.) Bir ölçü içinde 4 tane dörtlük varsa, yani, "bir vuruş" değerinde 4 adet nota bir grup oluşturularak dikey çizgilerle ayrılıyorsa, 4/4'lük ölçüden bahsetmiş oluruz.(yazıyla "dört dörtlük" dediğimiz şey o parçanın "ritm bilgisi"ni belirten işarettir. Portenin en başına konulan "anahtar" denilen işaretin hemen sağına konulur. Notalar bunun peşinden başlar...) Örnek notalarımızın herbiri saatin "tik" sesiyle eşdeğerdedir. (tik-tak'la karıştırmayın! Tik-Tak'ları 8'lik nota kavramında, ikinci bölümde konuşacağız) Biz her saniye itibarıyla ayağımızın tabanını, topuk kısmı sabit kalırken yere vuruyor ve gözlerimizle de notamızı takip ediyoruz. (Bu işi binlerce kez yapmanız lazım)
Gerçekten, bateri çalabilmek için tabii bunu notalı-metodlu bir şekilde yapabilmek için eldeki her türlü alıştırma veya ders notlarını bıkmadan usanmadan defalarca, yavaştan başlayarak, alıştıkça hızlanarak çalışmak esastır. Yeteneği kazanıp belli bir noktaya gelince, daha ileri noktalar için de çalışmak gerekecektir.
Yukarıdaki paragrafta, porteyi dikey kesen çizgilere "ölçü çizgisi" denildiğini belirtmiştik. Dikkat ederseniz her ölçüde dört tane bir vuruş değerinde olan (1/4'lük) nota vardır. Bu notanın ismi neden bir dörtlük diye sorarsanız, "tam nota"nın, "birlik" nota olduğunu ve bunun da 4 vuruş değerinde olduğunu, yumurta biçiminde bir işaret olduğunu, 4/4'lük ölçüyü tek başına kapsadığını söyleyebiliriz. Tam nota "görüldüğünde 4 tane bir dörtlük tempo vuruşu yapılacak sürede çalınacağı anlaşılır. (varsayımımızdaki tempoya göre 4 saniye sürer). Baştan ne demiştik: "Her vuruşu saatin tik'lerine göre yapalım".
Biraz Matematik Hesap Yapalım.
Yukarıda anlattığımız 4'lük notalarla her saniyede bir ayak temposu vuruyoruz. Ölçümüz 4/4'lük yazıyor. "1 dakikada kaç ölçü, kaç vuruş yaparız?" diye kendimize sorarsak; 60 / 4 = 15 ölçü çalışma yaparız; 1 dakikada da 60 saniye olduğuna göre 60 vuruş yapmış oluruz. Çok çocukça geldi değil mi? Hayır, öyle düşünmeyin. İşin içine, hiç bilmeyen birilerine nota - vuruş - tempo - hız - değer v.s. gibi soyut anlatımda bulunursanız ve bunu da yazıyla yapıyorsanız, bu tip esprilerle ortalığı biraz yumuşatmanız gerekir.
Bu dersi yarım saat çalışırsak kaç ölçü çalışmamız gerekir, kaç vuruşluk bir antreman yapmış oluruz?
Ayak saniyede bir vuruş yaparken, sağ elimizi sağ dizimizin üstüne, kolumuz bacağımızın üst kısmına bitişik durumdayken, elimizi bilekten hareket ettirerek - ayak tempomuzla birlikte - tempoya eşlik ettirelim ve gene bir - ki - üç - dört - bir - ki - üç - dört diye sayalım. (El için nota yazmadık, sağ ayağın taklidini yapıyoruz.) Saatin saniyesine göre çalıştığınız için teşekkür ederim. Bu arada kendinize iyilik ettiğinizi bilin. İleride mutlaka bir metronom edinin.
Bu vuruşları yaparken gözünüz mutlaka notadan takipte olacak ve görmüş olduğunuz notayı vuracaksınız. El ilavesini taklit olarak yapıyoruz ama şu anda "sağ ayak pedal = davul" notasını öğrenmektesiniz.
Aynı varsayımsal el çalışmasını, eksiklik hissedilmesin ve alıştırma olsun diye sol ayak ve sol elle de yapın. Bıkana kadar, yoruluncaya kadar yapın. Tempoyu bozmadan ayak ve el değiştirmeler gibi kendinize eğlence çıkarın. İyice alıştıktan sonra, hızınızı kendi keyfinizce arttırın.
Söylemeyi unutuyordum, içi kara renkli dörtlük notamızın bir sapı var. Tam notada ise böyle bir sap yok ve içi boş; dört vuruş değerinde. Bunun yarısı değerinde olan nota da 2'lik notadır, değeri iki vuruştur. İçi boş yumurta gibi olan işarete bir sap konulunca olur. Matematik formül şöyledir:
1: Birlik nota, dört vuruş değerindedir.
2: İkilik notalar, iki vuruş değerindedir.
3: Dörtlük notalar bir vuruş değerindedir.
Dörtlük nota esasını çok uzun bir süre, beynimizin içindeki doğal saatin içinde yerleşene kadar kullanacağız.
Birinci dersin son sözünü söyleyelim:
Sayma örneklerinde
bir-ki-üç-dört
bir-ki-üç-dört
bir-ki-üç-dört..... şeklinde örnek vermiştim.
"Sayma kalıpları" ileride çok işimize yarayacağı için dört ölçülük bir grup,
birinci-ikinci-üçüncü ve dördüncü satırları(ölçüleri) anımsatması itibarıyla;
Bir-ki-üç-dört,
İki-iki-üç-dört,
Üç-ki-üç-dört,
Dört-ki-üç-dört...
şeklinde sayılmaya alışılacak. Bu sayede 4 ölçülük kalıplar kolayca tekrarlanabilecek.
Gelecek derste görüşmek ümidiyle hoşçakalın.
