1-Sap ayarı nedir?
Sap ayarı, bir çok gitarda klavyenin içerisine yerleştirilmiş, ingilizcesi "truss rod" olan bir metal çubuğun ayarlanmasına verilen isimdir. İngilizce olarak tam ismi "truss rod adjustment" olarak geçer. Yani sap ayarı dediğimiz olay, klavyenin içerisine yerleştirilmiş bu esnek metal çubuğu, milimetrelerle ifade edilen bir ölçekte gevşetip-sıkıştırmaya verilen isimdir.
2-Truss rod nedir?
Yukarıda belirtildiği üzere, truss rod, elektro gitarınızın yapım aşamasında, klavyenin içerisine yerleştirilen bir metal çubuktur.
3-Truss rod ne işe yarar?
Truss rod'un en önemli amacı tellerin direncine karşılık bir karşı-direnç oluşturarak, gitarın sapını optimum düzlükte tutmaya yarar. Truss rod'un temel amacı tellerin yüksekliğini alçaltmak veya entonasyon yapmak DE?İLDİR.
Gitar telleri farklı kalınlık (gauge veya tension) gruplarında paketlenir. Very Light gauge (çok hafif; .009) - Light gauge (hafif; .012) - Medium Gauge (orta; 0.13) - Heavy gauge (ağır; 0.14)
Genellikle tel değişimi sırasında, farklı dirençte tel takılırsa Çalımda belli bozukluklar gözlenir. Eğer ilk taktığımız telden daha hafif bir tel taktıysak, truss rod, gitarın sapını size doğru çekerek telleri perdelere yaklaştırır, cızırtılar çıkmaya başlar. Eğer daha kalın bir tel taktıysak, truss rod'un gerilimi tellerin gerilimini dengeleyemez ve teller ile perdeler arasında çalımı zorlaştıran yükseklik meydana gelir. Bizim sap ayarındaki amacımız, bu bozuklukları, truss rod'un gerilimini ayarlayarak gitar sapını düzeltmektir.
- Sap ayarı nasıl yapılır?
Sap ayarının yapılacağı yer belli markalarda farklılık göstermektedir. Bazı markalarda bu işin yeri sapın üst tarafında olup,bazılarında da gövdeye yakındır.Bazı gitarlarda bu deliğin üzeri başka bir koruma ile kapatılmıştır.
Bu gibi durumlarda, tornavida ile bu korumanın kaldırılması gerekmektedir.
Sap ayarının yapılacağı alet ingilizcede "Allen Wrench" olarak geçer.
u alet, çoğunlukla gitarı alırken beraberinde verilir. Yoksa, gitar yedek parçacılarından bulunabilir.
En basit şekliyle sap ayarı, allen wrench'i belirtilen deliğe sokarak sağa veya sola çevirerek yapılır.
ANCAK bu iş söylenildiği kadar kolay değildir. Detaylar şu şekildedir:
1-Öncelikle ne yaptığınız bilmeniz lazım. Farklı kalınlıkta bir tel takmadıysanız, gitarınızın O ANKİ ayarları söz konusu ise, tel yüksekliğini indirmek için sap ayarı yapmayın. Bu işi eşikten yapın. Eğer telleri yeni değiştirdiyseniz ve ondan sonra tellerde bir alçalma/yükselme olduysa bu işe girişin.
2-Allen wrench'i kısa tarafından truss rod'a sokun. Gitarların genelinde, sap tarafından eşiğe doğru bakıldığında, allen wrench'i sola doğru eğdiğinizde truss rod'u gevşetir, sağa doğru eğdiğinizde de truss rod'u sıkıştırırsınız.
Bu hareketi yavaş yapmanız gerekir, çünkü bu ayar, çok ince bir ayardır. Küçük hareketlerle, az çevirmeniz genelde yeterlidir. Her bir ufak çevirmede tellerin yüksekliğini kontrol etmeniz gerekir.
Senaryo 1: Yeni tel aldım, fakat ince tel almışım, teller perdeye yapıştı!
Bu durumda, truss rod, tellerin direncine göre fazla gergindir ve gevşetmek gerekir. Bunun için yukarıda belirtildiği üzere saptan eşiğe doğru baktığınızda, allen wrench'i hafifçe SOLA doğru çevirmeniz gerekir.
Senaryo 2: Yeni tel aldım, kalın çıktı, teller çok yüksekte; çalmakta zorlanıyorum
Bu durumda da, truss rod, tellerin daha yüksek gerilimine karşı koyamamakta ve sap dışarı doğru eğilmektedir. Truss rod'u sıkıştırarak, tellerin direncine eşitlemek gerekir. Bunun için, yine saptan eşiğe baktığınızda, allen wrench'i hafifçe SA?A çevirmeniz yeterlidir.
Ne yaptığımı nasıl kontrol edeceğim?
Sap ayarının en önemli noktası ne yaptığınızı kontrol etmektir. Truss rod'u sıkıştırsanız da gevşetseniz de her ufak çevirmede tel yüksekliğini kontrol etmeniz gerekidir.
Bunun için farklı yönetmler vardır. Benim burada kullanacağım yöntem, gitarın birinci perdesi ile son perdesine basılı tuttuğunuzda, 8. perdedeki tel yüksekliğidir.
http://www.prsguitars.com/csc/img/trussrodadjustment.gif
Bu haldeyken 2.birinin bir cetvel alıp, 8. perdedeki telin, perdeden yüksekliğine bakması gerekir. Bu yüksekliğin 1mm civarında olması veya perdeye "neredeyse" değmesi yeterlidir. Başka gitaristler için bu yükseklik ve kontrol metodu farklıdır, zira herkesin çalış stili ve tel yüksekliğinden bekledikleri farklı farklıdır. Ancak şu şekliyle ortalama bir sap ayarı yapmış olursunuz.
Sonuç
Bu metodu ancak etrafınızda bu işi öğrenebileceğiniz kimse yoksa uygulayın. Allen wrench ile gereğinden fazla oynanması, truss rod'da zigzagların oluşmasına sebep olur; ekstrem durumlarda gitarı da kaybedebilirsiniz.
AMA EN ÖNEMLİSİ BU İŞLEMİ HİÇ YAPMAMIŞ İSENİZ KESİNLİKLE VE KESİNLİKLE BİR BİLENE DANIŞMANIZDA GİTARINIZ İÇİN HAYATİ ÖNEM TAŞIMAKTADIR.
